Emocje a dzieci- domowa przygoda

Domowa przygoda z emocjami to projekt stworzony z myślą o rodzinach, w których obecne są młodsze dzieci lub wymagające wsparcia w rozumieniu emocji swoich i innych. Inicjatywa jest propozycją formy wspólnego spędzenia czasu podczas izolacji związanej z koronawirusem. Obecnie wiele zmienia się w życiu każdego z nas. Najmłodsi obserwują to i mogą nie rozumieć, co i dlaczego się dzieje. Budzi to w nich różne emocje. Zajęcia z Treningu Umiejętności Społecznych są dostępne dla rodziców i dzieci na wyciągnięcie ręki.

Projekt zakłada 6 dni wspólnego spoglądania na emocje takie jak: radość, zaskoczenie, złość, smutek, strach. Każdy dzień to jedna emocja i związane z nią pytania i zadania. Podane są również wskazówki, jak omówić każdą z nich. Jeśli będziesz mieć jakiekolwiek wątpliwości, poszukaj dodatkowych informacji w internecie. Zachęcam jednak do zaufania sobie i uznania, że to wasz wspólny czas.
Dzieci najlepiej uczą się przez zabawę i w bezpiecznym środowisku. Im prościej i spontaniczniej, tym łatwiej dla dziecka.

Dzieci a emocje

Każdy z nas ma emocje, jednak to, dlaczego się pojawiają, to inna para kaloszy. Dzieci uczą się rozpoznawać i nazywać emocje swoje czy innych w trakcie rozwoju oraz w wyniku kontaktów społecznych. Najważniejsi przewodnicy po ich świecie wewnętrznym to osoby, którym dzieci ufają, czyli rodzice i/lub najbliżsi opiekunowie. Dzięki wsparciu najmłodsi uczą się rozumieć, co czują, skąd ‘”to” się wzięło i jak to wyrazić w bezpieczny i akceptowalny sposób. Z doświadczenia pracy z dziećmi jako psycholog wiem, że nierzadko ciężko jest zrozumieć dzieciom ich własne emocje. Nie wiedzą, co się z nimi dzieje i jak sobie z tym poradzić. To prosta droga do znielubienia własnych odczuć.

Kilka założeń na początek

Proponuję przyjąć kilka założeń przed rozpoczęciem tych 6 dni:

• Najważniejsze, co możesz przekazać swojemu dziecku, to informacja, że nie ma złych ani dobrych emocji – one po prostu są!
• Radzenie sobie z emocjami może być trudne, ale każda z nich ma swoje funkcje i zadania. Pojawiają się jako odpowiedź na pewne wydarzenie. Nasze ciało daje nam o tym znać. Im lepiej będziemy je rozumieć, tym łatwiej będzie nam żyć ze samym sobą i innymi ludźmi.
• Kiedy emocja się pojawia, zwłaszcza ta wymagająca, bardzo chcemy żeby zniknęła. Warto jednak się przy niej zatrzymać. Gdy dzieci zalewa strach czy złość, potrzebują wsparcia, zapewnienia, że jesteś przy nich, akceptujesz je, nawet jeśli nie zgadzasz się na jakieś zachowanie. Bezcenne jest wspólne nazywanie emocji dziecka i rozmawianie o niej.
• Emocje są potrzebne i ważne. Można je czuć i przeżywać, ale nie każda forma ich wyrażania jest dobra. Nawet gdy emocji jest dużo, nie możemy robić sobie ani innym krzywdy. Dlatego warto wypracowywać sposoby akceptowalnego i bezpiecznego ich wyrażania.

Życzę Wam dużo odkrywczych chwil w tym czasie,

Ewa Werner-Domagała

Psycholog

DOMOWA PRZYGODA Z EMOCJAMI DZIEŃ 1

RADOŚĆ – WSKAZÓWKI DLA RODZICA/OPIEKUNA

Radość jest emocją lubianą, prostą do rozpoznania i nazwania. Na początek w sam raz! Pojawia się, gdy nasze potrzeby są zaspokojone, czujemy bliskość z innymi lub, gdy dzieje się dla nas coś pożądanego.

Warto zwrócić uwagę na podobieństwa i różnice w sposobach przeżywania i wyrażania radości wśród członków rodziny. Poróbcie miny do lustra. Jeśli jest was więcej, zagrajcie w grę „Wszyscy, którzy”, wykorzystując ją do rozmowy o radości każdego z Was.

Nie bójcie się angażować w robienie zadań. To może być okazja do lepszego wzajemnego poznania się w gronie rodziny. Dziecko dowiaduje się w ten sposób, że można się różnić i to jest w porządku. Poszukajcie radosnych twarzy na zdjęciach rodzinnych, zadzwońcie do dziadków i porozmawiajcie o tym, co im sprawia radość. Zachęcam do odegrania kilku scenek, w których przedstawicie radość. Porozmawiajcie, co z związku z izolacją ją budzi, co pomaga czuć się dobrze w tym czasie.

Niech rysunek radości zapoczątkuje galerię emocji.

Ważne pytania na dziś:	Ważne zadania na dziś:
Co to jest radość?	Posłuchaj i porozmawiaj o radości. Zrób rysunek Twojej radości.
Jak wygląda radość?	Poróbcie miny, obejrzyjcie je w lustrze. Poszukajcie radosnych twarzy na zdjęciach rodzinnych.
Kiedy czujemy radość?	Porozmawiajcie o tym co Was raduje w tym tygodniu. Zapytajcie innych co robią gdy czują radość.
Co mówi nam radość?	Zróbcie burzę mózgów! Po co nam jest radość?

DOMOWA PRZYGODA Z EMOCJAMI DZIEŃ 2

ZASKOCZENIE – WSKAZÓWKI DLA RODZICA/OPIEKUNA

Zaskoczenie jest emocją, która pojawia się gdy dzieje się coś nieoczekiwanego. Może występować równocześnie ze strachem. Jeśli zaskoczenie jest silniejsze, pojawia się zainteresowanie. Jest to dla nas informacja, że wydarzyło się coś nowego, niezrozumiałego, co budzi ciekawość. Dlatego chcemy się rozwijać i dowiadywać nowych rzeczy. To emocja ciekawa sama w sobie, wykorzystajcie to!

Porozmawiajcie dziś o tym, jak wyglądało dzieciństwo rodziców i dziadków, czym różnił się świat od tego dzisiaj. Podzielcie się swoimi zainteresowaniami. Poszukajcie ciekawostek o zwierzętach lub czymkolwiek innym. Zaciekawiajcie się dziś światem. Porozmawiajcie o tym, co w nowej pandemicznej sytuacji was zaskakuje.

Ważne pytania na dziś:	Ważne zadania na dziś:
Co to jest zaskoczenie?	Posłuchaj i porozmawiaj o zaskoczeniu. Zrób rysunek przedstawiający zaskoczenie.
Jak wygląda zaskoczenie?	Poróbcie zaskoczone miny, obejrzyjcie je w lustrze. Poszukajcie obrazków zaskoczenia w internecie.
Kiedy czujemy zaskoczenie?	Porozmawiajcie o tym co zaskakuje Was  w tym tygodniu. Poszukajcie ciekawostek o zwierzętach. Czy któraś was zaskoczyła?
Co mówi nam zaskoczenie?	Zróbcie burzę mózgów! Co możemy zyskać poprzez zaskoczenie?

DOMOWA PRZYGODA Z EMOCJAMI DZIEŃ 3

ZŁOŚĆ – WSKAZÓWKI DLA RODZICA/OPIEKUNA

Złość jest trudną emocją, jedną z najmniej lubianych i niedocenianą, ale bardzo ważną. Zauważ, jak dobrze, że ją czujemy. Pojawia się, gdy dzieje się nam coś złego. Ktoś przekracza nasze granice, robi coś, na co się nie zgadzamy, traktuje źle nas lub innych, nie okazuje nam szacunku. Dzięki złości wiemy, że coś jest nie tak. Jej funkcją jest informowanie nas o tym.

Dzieciom szczególnie trudno poradzić sobie ze złością. Muszą robić mnóstwo rzeczy, z którymi się nie zgadzają i w czasie, który nie uważają za odpowiedni. To ważne, by miały prawo do złości i otrzymywały pomoc dorosłych w jej wyrażaniu i radzeniu sobie z nią w sposób bezpieczny i akceptowalny społecznie. Gdy w dorosłym życiu słyszymy „nie złość się”, czujemy się jeszcze gorzej. Dzieci mają dokładnie tak samo. Często wystarczy wyrazić zrozumienie dla złości dziecka. O złości i o tym, co ją wywołało, najłatwiej rozmawiać, gdy dziecko jest spokojne.

Rolą dorosłych jest nauczenie dziecka, że nawet jeśli czujemy się naprawdę źle, nie możemy krzywdzić innych. Robiąc to, stajemy się agresywni. Agresja pojawia się, ponieważ przestajemy kontrolować złość.

Zachęcaj dziecko, aby używało gestykulacji do informowania o swojej złości. Największa złość jest wtedy, gdy ręce są rozłożone. Nie ma jej, gdy dłonie stykają się ze sobą.

Kolejny dzień izolacji? Porozmawiajcie o tym, co was złości. Spróbujcie ocenić i pokazać, jak złoszczący jest brak kolegów, niewychodzenie na dwór itd. Zastanówcie się, co możecie zrobić, aby poradzić sobie z denerwującą sytuacją.

W radzeniu sobie ze złością bardzo przydatne są ćwiczenia oddechowe. Jeśli je poznamy i nauczymy się stosować, łatwiej będziemy opanowywać emocje w trudnej sytuacji. Poszukajcie takich, które będą wam odpowiadać.

I jeszcze jedna sprawa. Dzieci są zezłoszczone, nie złe – jak często mówimy. Słowa mają dużą moc!

 

Ważne pytania na dziś:	Ważne zadania na dziś:
Co to jest złość?	Posłuchaj i porozmawiaj o złości. Zrób rysunek Twojej złości.
Jak wygląda złość?	Poróbcie zezłoszczone miny, obejrzyjcie je w lustrze. Poszukajcie obrazków złości w internecie. Skąd wiecie, że to zezłoszczona buzia?
Kiedy czujemy złość? I czy to sprawia, że możemy coś zniszczyć albo kogoś uderzyć?	Porozmawiajcie o tym co Was  w tym tygodniu złości. Przeczytajcie i/lub obejrzyjcie bajkę, w której ktoś się złości.
Co mówi nam złość?	Zróbcie burzę mózgów! Kiedy pojawia się złość? Poszukajcie ćwiczeń oddechowych i nauczcie się ich. One bardzo pomagają gdy złość rośnie!

DOMOWA PRZYGODA Z EMOCJAMI DZIEŃ 4

SMUTEK – WSKAZÓWKI DLA RODZICA/OPIEKUNA

Smutek też nie należy do łatwych emocji, ale tak samo jak inne, nie jest ani dobry, ani zły. On po prostu jest. I to bardzo dobrze! Smutek mówi nam, że coś straciliśmy, coś się nie udało. Pokazuje nam co jest/było dla nas ważne.

Dzieci nie lubią się smucić. Często nie wiedzą, dlaczego czują się w ten sposób. Porozmawiajcie o smutku jak o bólu. Nikt nie lubi, kiedy coś go boli. Jednak, gdyby po upadku nie bolało nas stłuczone kolano, nie wiedzielibyśmy, że coś jest nie tak. Odczuwając ból wiemy, że trzeba zaopiekować się jakąś naszą częścią. Podobnie jest ze smutkiem. Gdy jest nam smutno, szczególnie ważne jest wsparcie innych osób. Rozmowa o smutku, jego przyczynach i uznanie go za ważną emocję jest leczące – jak zimny okład na kolano. Tak jak w przypadku złości, smutek może mieć różne nasilenie. Przeżywanie go z drugą osobą buduje relację. Otrzymywanie wsparcia i udzielanie go są więc cennymi umiejętnościami. Przećwiczcie udzielanie wsparcia, przyjmowanie go i  mówienie o swoich potrzebach. Wykorzystajcie do tego scenki lub rysowanie komiksów.

Zwróćcie uwagę, że objawem smutku jest płacz i jest on całkowicie naturalny. Pomaga nam obniżyć i uwolnić napięcie, zamiast trzymać je w sobie. Podsumowując, płacz jest naprawdę w porządku!

 

Ważne pytania na dziś:	Ważne zadania na dziś:
Co to jest smutek?	Posłuchaj i porozmawiaj o smutku. Zrób rysunek Twojego smutku
Jak wygląda smutek?	Poróbcie miny i obejrzyjcie je w lustrze. Poszukajcie smutnych min w książkach, które macie w domu. Ile uda się znaleźć?
Kiedy czujemy smutek i czy można płakać?	Porozmawiajcie o tym, co Was  w tym tygodniu zasmuciło. Przeczytajcie i/lub obejrzyjcie bajkę, w której ktoś się smuci.
Co mówi nam smutek?	Zróbcie burzę mózgów! Odegrajcie scenkę/narysujcie komiksy, w których ktoś otrzymuje i oferuje wsparcie.

DOMOWA PRZYGODA Z EMOCJAMI DZIEŃ 5

STRACH – WSKAZÓWKI DLA RODZICA/OPIEKUNA

Strach pojawia się, gdy jesteśmy lub czujemy się zagrożeni. Może go wywoływać nowa sytuacja, w  której nie wiemy jak się zachować lub poczucie bycia ocenianym. Może to być też realne, fizyczne zagrożenie. Strach mówi nam: “Uwaga, trzeba zachować szczególną ostrożność!”. Chroni nas przed niebezpieczeństwami. Każe zatrzymać się i zastanowić nad sytuacją. Innymi słowy, strach jest naszym wewnętrznym opiekunem i doradcą. Jego funkcją jest utrzymanie nas przy życiu.

Narysujcie lub wydrukujcie kontur człowieka i zaznaczcie kolorami, gdzie czujecie strach. Czy to kark, brzuch, ręce? Jaki ma kolor, jest zimny, czy ciepły?

Dzieci boją się różnych rzeczy, ale to całkowicie normalne. Niektóre ich obawy są niezbędne do prawidłowego rozwoju. Czasem jednak jest ich zbyt wiele lub trwają za długo. Wtedy warto sięgnąć po Bajkoterapię. To opowiadania, które często poruszają tematykę strachu.

Strach może być szczególnie silny w okresie choroby czy izolacji. Przypomnijcie sobie ćwiczenia oddechowe poznane przy okazji złości. Tu też się przydadzą! Wielu ludzi uważa, że strach to coś, czego powinniśmy się wstydzić. Często słyszmy „nie bój się”. Czy zatem dorośli naprawdę się nie boją? Porozmawiajcie o tym.

 

Ważne pytania na dziś:	Ważne zadania na dziś:
Co to jest strach?	Posłuchaj i porozmawiaj o strachu. Zrób rysunek przedstawiający strach.
Jak wygląda strach?	Poróbcie przestraszone miny, obejrzyjcie je w lustrze. Poszukajcie przestraszonych min w książkach dla dzieci.
Kiedy czujemy strach i czy w ogóle można się bać?	Porozmawiajcie o tym co Was  w tym tygodniu przestraszyło. Wymieńcie się pomysłami co robić gdy się boimy. Kto i co komu pomaga?
Co mówi nam strach?	Zróbcie burzę mózgów! Czy dorośli też się boją? Jak zachowują się przestraszone zwierzęta? Spróbujcie znaleźć odpowiedź na to pytanie.

DOMOWA PRZYGODA Z EMOCJAMI DZIEŃ 6

PODSUMOWANIE – WSKAZÓWKI DLA RODZICA/OPIEKUNA

To dzień podsumowań. Porozmawiajcie o całej galerii emocji. Co wiecie o każdej z nich? Po co je czujecie? Zagrajcie w grę „Wszyscy, którzy” i pozadawajcie pytania związane z emocjami:  wszyscy, którzy czasem płaczą/kiedyś skakali z radości/kiedyś kogoś pocieszyli itd.

Zadzwońcie do babci, dziadka, cioci i opowiedzcie o tym, co robiliście przez ostatnie dni.

 

Mam nadzieję, że był to dla Was odkrywczy czas.

Autor tekstu: